15 lipca 2011

Zabytki Bielska Białej

Choć historia Bielska-Białej sięga XIII wieku, większość zabytków pochodzi z XIX stulecia, kiedy miasto, wtedy jeszcze podzielone formalnie na dwa organizmy, stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym i znacznie się rozrosło. Obiekty zabytkowe są różnorodne stylowo, przy czym dominują formy historyzmu – neogotyk, neorenesans, neobarok i eklektyzm – a w mniejszym stopniu również klasycyzm oraz secesja. W dwudziestoleciu międzywojennym powstały liczne budowle modernistyczne, a w okresie powojennym socrealistyczne. Pozostałe style architektoniczne reprezentują przede wszystkim budowle sakralne.
Zabytkowe zespoły architektoniczne i urbanistyczne
  • średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta wraz z zabudową pochodzącą głównie z XVIII w.
  • Bielski Syjon – klasycystyczne założenie urbanistyczne, powstałe po 1781 r. jako dzielnica ewangelicka
  • Grodzisko w Starym Bielsku – pozostałość XI-wiecznej osady rzemieślniczej
  • modernistyczne osiedle mieszkaniowe w rejonie ul. Bohaterów Warszawy i S. Grota-Roweckiego z lat 1934-1937
  • osiedle robotnicze przy ul. Michałowicza z lat 1909-1911
  • socrealistyczne Osiedle Grunwaldzkie z lat 1951-1957
Zamki, pałace i dwory
  • Zamek książąt Sułkowskich, który powstał w XIII w. i pełnił funkcję rezydencji Piastów cieszyńskich, a później właścicieli państwa bielskiego.
  • Dwór Lipnicki – d. rezydencja starostów lipnickich, powstała w XVI w.
  • klasycystyczny Dwór Pruszyńskich z końca XVIII w., położony w Hałcnowie.
Kościoły
  • Katedra św. Mikołaja, zbudowana w latach 1443-1447, obecny kształt uzyskała w latach 1909-1911
  • neogotycki Kościół Zbawiciela – katedra ewangelicka, zbudowana w latach 1782-1790
    • obok znajduje się jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra z 1900 r.
  • barokowy Kościół Opatrzności Bożej z II poł. XVIII w., ze słynną amboną w kształcie łodzi św. Piotra
  • klasycystyczny ewangelicki Kościół Marcina Lutra
  • gotycki Kościół św. Stanisława w Starym Bielsku
  • drewniany Kościół św. Barbary w Mikuszowicach
  • późnogotycki Kościół garnizonowy św. Trójcy z lat 1604-1608
  • ewangelicki Kościół Jana Chrzciciela w Starym Bielsku, zbudowany w stylu klasycystycznym latach 1818-1827
  • barokowy Kościół Nawiedzenia NMP w Hałcnowie z lat 1777-1784 – sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej
  • neogotycki Kościół Matki Boskiej Pocieszenia w Straconce z lat 1872-1873
  • neogotycki Kościół Narodzenia NMP w Lipniku z 1893 r.
  • Kościół św. Małgorzaty w Kamienicy, zbudowany w stylu neogotyckim i neoromańskim w latach
    1897-1898
  • neogotycko-modernistyczny katolicki Kościół Jana Chrzciciela w Komorowicach z lat 1929-1931
Kamienice, wille i obiekty użyteczności publicznej

  • neorenesansowy ratusz zbudowany w latach 1895-1897
  • Dworzec Główny PKP zbudowany w stylu austriackich dworców prowincjonalnych w 1890 r.
  • klasycystyczno-palladiański Teatr Polski z 1890 r.
  • józefińska zabudowa ulicy 11 Listopada – głównego deptaku miasta, powstałego jako część traktu środkowogalicyjskiego
  • secesyjna Kamienica Pod Żabami z 1905 r.
  • Poczta Główna z 1898 r.
  • neorenesansowy Hotel President z 1893 r.
  • neobarokowo-klasycystyczny Hotel Pod Orłem z 1905 r.
  • kamienice mieszczańskie przy ul. 3 Maja, powstałe w latach 1890-1913
  • XVIII-wieczne domy sukienników przy ul. Sobieskiego i Cieszyńskiej, w tym drewniany Dom Tkacza, siedziba oddziału bielskiego muzeum
  • Kamienica Patria z 1889 r. o cechach neorenesansowych i neobarokowych
  • barokowa Kamienica Kałuży przy pl. Bolesława Chrobrego z II poł. XVIII w.
  • secesyjno-neoromański gmach Sądu Rejonowego, a niegdyś Izraelickiej Gminy Wyznaniowej z 1904 r.
  • neobarokowy gmach Bielskiej Szkoły Przemysłowej z 1912 r.
  • neobarokowa kamienica Burdy przy ul. 11 Listopada z lat 1892-1893
  • neorenesansowy Gmach Szkół Średnich przy ul. Słowackiego z 1883 r.
  • neoklasycystyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika z lat 1925-1927
  • liczne wille fabrykanckie z XIX w. i pocz. XX w., m.in.:
    • neobarokowa Willa Rosta juniora przy ul. Komorowickiej z 1903 r., mieszcząca Wojewódzką Bibliotekę Pedagogiczną
    • neorenesansowa Willa Sixta przy ul. Mickiewicza z 1883 r., mieszcząca rektorat Akademii Techniczno-Humanistycznej
    • neorenesansowa Willa Korna przy ul. Mickiewicza z 1883 r.
    • neobarokowo-secesyjna Willa Schneidera przy ul. Mickiewicza z 1904 r.
    • neobarokowa Willa Bathelta przy ul. 1 Maja z 1902 r.
    • neobarokowa Willa Steffana przy ul. 1 Maja z 1901 r.
    • neorensansowa Willa Wiesnera przy ul. Sobieskiego z końca XIX w.
    • Willa barona Klobusa (tzw. "Dworek") przy ul. Żywieckiej z 1870 r.
    • neorenesansowa Willa Rosta seniora przy ul. Legionów z 1889 r.
    • neoromańska Willa Wolfa przy ul. Lompy z 1920 r.
    • secesyjna Willa Matusiaka przy ul. Sobieskiego z 1924 r.
  • secesyjny gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy ul. Stojałowskiego z 1923 r.
  • neoromańsko-secesyjny gmach Kolegium Nauczycielskiego przy ul. Legionów z lat 1897-1898
  • secesyjny gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy ul. Komorowickiej z 1910 r.
  • modernistyczny gmach Komunalnej Kasy Oszczędności (dziś bank ING) przy pl. Bolesława Chrobrego zbudowany w 1938 r.
  • d. Dom Cechowy przy pl. Wolności, zbudowany w stylu późnobarokowym w 1812 r.
  • klasycysyczny Dwór Thomkego, d. zajazd zbudowany w końcu XVIII w.
  • gmach Narodowego Banku Polskiego z 1930 r.
  • dworek Mänhardta przy ul. 1 Maja z pocz. XIX w.
  • modernistyczny gmach Straży Pożarnej przy ul. Grunwaldzkiej z 1928 r.
  • modernistyczny Dom Oficerski przy ul. Sobieskiego z 1928 r.
  • neorenesansowe budynki Szpitala Ogólnego im dr. E. Wojtyły z lat 1891-1893
  • secesyjne budynki Beskidzkiego Centrum Onkologii z lat 1910-1912
  • Dom Żołnierza zbudowany w stylu zakopiańskim w 1915 r.
  • biurowce Urzędu Miejskiego przy pl. Ratuszowym z 1869 i 1922 r.
  • neoklasycystyczne budynki mieszkalne przy ul. Kościuszki i Legionów wybudowane jako "Domy Pensyjne" w latach 20. XX wieku
  • drewniana leśniczówka w Lipniku Górnym z 1884 r.
Architektura przemysłowa
  • d. fabryka sukna Büttnerów budowana od 1868 r., siedziba Muzeum Techniki i Włókiennictwa
  • zespół fabryczno-willowy Bogmar przy ul. Partyzantów z lat 70. XIX w., dziś centrum handlowe
  • budynek d. browaru przy ul. Cieszyńskiej z 1875 r.
  • budynek d. elektrowni miejskiej przy ul. Partyzantów z 1893 r.
  • d. hale Polmosu przy ul. Stojałowskiego zbudowane z lat 80. XIX w.
  • gazownia miejska z 1860 r., rozbudowana w 1914 r.
  • hala d. fabryki sukna Tugendhatów z 1870 r.
  • d. fabryka sukna K. Hessa przy ul. Piłsudskiego z 1869 r.
  • zespół budynków fabrycznych przy ul. Podwale z lat 80. XIX w.
  • budynek d. farbiarni J. Schlesingera przy przy ul. Piłsudskiego z 1872 r.
  • zabudowania Fabryki Maszyn Elektrycznych Indukta przy ul. Grażyńskiego z 1899 r.
  • zabudowania fabryki włokienniczej LENKO S.A. przy ul. Grażyńskiego/Podwale powstałe między r. 1890 a 1928
  • hala d. odlewni metali G. Josephy'ego przy ul. Sikornik z 1900 r.
  • hala zakładów ELTEK przy ul. Komorowickiej z 1907 r.
  • hala d. Bielsko-Bialskiej Przędzalni Czesankowej przy ul. Komorowickiej z 1908 r.
  • hala d. fabryki maszyn włókienniczych Befama przy ul. Powstańców Śląskich z 1926 r.
Cmentarze
  • Cmentarz ewangelicki przy ul. Piłsudskiego z 1783 r.
  • Cmentarz katolicki przy ul. Cmentarnej z 1790 r.
  • Stary Cmentarz Ewangelicki z 1833 r.
  • Cmentarz żydowski z 1849 r.
  • Cmentarz katolicki przy ul. Grunwaldzkiej z 1884 r.
  • Nowy Cmentarz Ewangelicki z 1911 r.
  • Cmentarz wojskowy w Aleksandrowicach z 1921 r.
  • Cmentarz Żołnierzy Radzieckich z 1948 r.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Stary Sącz

Pierwsza wzmianka na temat Starego Sącza datowana jest na rok 1257, kiedy to książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy zapisał...