11 lipca 2011

Zabytki architektoniczne Beskidu Sądeckiego i okolic


  • ANDRZEJÓWKA: drewniana cerkiew p.w Zaśnięcia Bogurodzicy z lat 1860-1964, polichromia z XIX/XX w., ikonostas XVIII-XIX w.
  • BEREST: drewniana cerkiew greckokatolicka pw, św Kosmy i Damiana wzniesiona w 1842 r. (obecnie kościół rzymskokatolicki). Polichromia wnętrza utrzymana jest w tradycji cerkiewnej, a wykonana została w 1928 r. Bogate wyposażenie pochodzi głównie z XVII-XX w.
  • DUBNE: cerkiew drewniana pw. św Michała Archanioła z 1863r., wewnątrz rokokowo-klasycystyczny ikonostas z 1895 r.
  • FLORYNA: murowana cerkiew z 1875 r., w środku późnowbarokowy ołtarzyk z XVII w.
  • JAWORKI: cerkiew murowana p.w. Śmierci św. Jana Ewangelisty z 1798 r., kompletny okonostas oraz polichromia z 1926 r.
  • JAZOWSKO: murowany kościół z 1726 r., m.in., renesansowy
  • KAMIONKA WIELKA: murowany kościół z I połowy XIV w.
  • KROŚCIENKO N/DUNAJCEM: układ urbanistyczny z rynkiem i kościołem; kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych z XIV i XVI w., na ścianie świątyni pozostalości cennej polichromii gotyckiej z XIV w.
  • KRYNICA ZDRÓJ: kościół p.w. Przemienienia Pańskiego i Matki Boskiej Częstochowskiej z 1863 r, Pierwszy kościół zdrojowy (kaplica na "Dietlówce"). Architektura kościoła oparta jest na tradycjach barokowych, ale jednocześcnie nawiązuje do budownictwa cerkiewnego. Do najbardziej wartościowych elementów historycznego układu przestrzennego Krynicy należy główny ciąg promenady zdrojowej wraz z zabudową oraz zwarte zespoły dawnej XIX-wiecznej uzdrowiskowej architektury drewnianej (tzw. "wille ozdobne"), zwłaszcza przy Bulwarach Dietla i ul. Kościoszki. Najciekawsze zabytkowe obiektyobiekty wzorowane są na budownictwie czołowych uzdrowisk w krajach alpejskich, często nawiązują do tzw. stylu szwajcarskiego, ale też są jego specyficznym, lokalnym przetworzeniem. Jednym z pensjonatów uzdrowiskowych była willa "Romanówka" (obok na rysunku) z ok. polł. XIX w., gdzie znajduje się obecnie Galeria Sztuki "Romanówka", w której eksponowane są obrazy Nikifora, słynnego krynickiego malarza prymitywisty.
  • KRYNICA-SŁOTWINA: drewniana cerwkiew z 1888 r., polichromia z 1930 r. oraz ikony z dawnego okonostasu. 
  • LELUCHÓW: cerkiew drewniana p.w. św. Dymitra z 1861 r., wewnątrz rokokowo-klasycystyczny ikonostas z 1895 r.
  • ŁABOWA: murowana cerkiew z 1784 r., w wyposażeniu przedmioty liturgiczne z XVII-XVIIIw.
  • MACIEJOWA: cerkiew drewniana p.w. Opieki NMP z 1830 r.
  • MILIK: cerkiwe drewniana p.w. św. Kosmy i Damiana z 1813 r., ikonostas rokokowy z 1806 r.
  • MOCHNACZKA: cerkiew drewniana p.w. św. Michała Archanioła z XVIII w.(na rysunku po prawej)
  • MOGILNO: kościół drewniany p.w św. Marcina z XVII w., kaplica murowana p.w. św. Anny z 1558 r.
  • MOSZCZENICA: kościół drewniany p.w. św. Mikołaja z XVI/XVII w.,; kaplica cmentarna p.w. Chrystusa w Ciemnicy z ok. 1680 r. (cenne malowidła ścienne z ok. 1680 r.)
  • MUSZYNA: kościół barokowy p.w. św. Józefa z 1679 r. z wcześniejszym wyposażeniem; zespół z dawnym dworkiem starostów, ruiny zamku z początku XIV w.; relikty dawnej zabudowy miesczańskiej, głównie z XIX w., z charakterystycznymi parterowymi domami krytymi dachami przyczołkoymi i bramami z półkolistymi nadprożami w elewacjach frontowych.
  • MUSZYNKA: cerkiew drewniana p.w. św. Jana z 1689 r. (na rysunku po lewej)
  • NASZACOWICE: grodzisko wczesnośredniowieczne (jedno z większych w Małopolsce).
  • NAWOJOWA: zespół pałacowo-parkowy z XVI/XVII w., i 2 poł. XX w.
  • PIORUNKA: cerkiew drewniana p.w. św. Kosmy i Damiana z 1798 r.
  • PIWNICZNA: kościół murowany z 2 poł. XIX w, z wyposażeniem wcześniejszym; Xvii-wieczna studnia
  • PODEGRODZIE: kaplica p.w. św. Anny z 1631 r.; grodziska prehistoryczne i wczesnośredniowieczne (Groble, Zamczysko).
  • PODOLE: kościół drewniany p.w. Wszystkich Świętych z pocz. XVI w.
  • POLANY: drewniana cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała Archanioła z 1820 r., polichromia z 1820 r. Cenne wyposażenie cerkiewne z XVII-XVIII w. Jedna z najcenniejszych cerkwi zachodniolemkowskich.
  • POLNA: kościół drewniany p.w. św. Andrzeja z poł. XVI w., cenne malowidła z 2 poł. XVI w., wyposażenie z XVIII w. (jeden z cennejszych kościołów drewnianych w Małopolsce).
  • POWROŹNIK: cerkiew drewniana p.w. św. Jakuba Młodszego Apostoła. Zbudowana w latach 1604-1606, na obecne miejsce przeniesiona została w latach 1813-1814. W związakrystii znajduje się unikatowa polichromia z 1637 r. Bogate i cenne wyposażenie cerkiewne z XVII-XVIII w., ikonostas barokowy z XVII w. Najstarsza zachowana i jedna z najcenniejszych cerkwi zachodniołemkowskich. 
  • RYTRO: ruiny zamku z XIV w. na wzgorzu nad Popradem.
  • SROMOWCE NIŻNE: kościół z 1513 r. Do nowego kościoła przeniesiono gotycki ołtarz oraz kopię XIV-wiecznej rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
  • STARY SĄCZ: układa urbanistyczny miasta (ponad 300 zabytkowych obiektóe mieszkalbych wzniesionych w końcu XVIII, XIX i na początku XX w. Część z nich to budynki drewniane. Z poł. XIX w. pochodzą domy o charakterze dworkowym. Dużą grupę w zabudowie tworzą domy typu wiejskiego. Specyficzny charakter nadają ulicom miasta długie ciągi zwartej parterowej zabudowy mieszczańskiej z XIX w. Wiele budynków zachowało pozostałości dawnego wystroju); czworoboczny rynek z domamu podcieniowymi; kościół p.w. Św. Trójcy z 1332 r. i klasztor klarysek z lat 1601-1604; kościół parafialny p.w. sw. Elżbiety, murowany, z 2 poł. XIV w.; kościół cmentarny p.w. św. Rocha z lat 1643-44.
  • SZCZAWNICA: unikatowy zespół XIX-wiecznej zabudowy uzdrowiskowej, z bogato zdobionymi drewnianymi willami wzniesionymi w stylu "szwajcarsko-tyrolskim" przy pl. J. Dietla, w Parku Górnym i Dolnym oraz ulicach J. Wiktora, Zdrojowej i Szalaya.
  • SZCZAWNIK: cerkiew drewniana p.w. św. Demetriusza z 1841 r., kompletny ikonostas późnobarokowy z XVIII/XIX w.
  • TYLICZ: kościół drewniany p.w. św. Piotra i Pawła z 1612 r., cenne wyposażenie XVII-XVIII w.; cerkiew drewniana p.w. św. Kosmy i Damiana z 1743 r.; historyczny urbanistyczny układ przestrzenny z czasów lokacji w 1363 r. (Tylicz był niegdyś miastem, obecnie wieć). Przy rynku stanowiącym centrum układu znajdują się pozostałości XIX-wiecznej zabudowy z domami podcieniowymi.
  • TYLMANOWA: kosciół drewniany p.w. św. Mikołaja z poł. XVII w., w wyposażeniu m.in. rokokowa monstrancja i ciekawy zbiór ornatów.
  • WIERCHOMLA WIELKA: cerkiwe drewniana p.w. św. Michala Archanioła z 1821 r., ikonostas z końca XVIII w.
  • WOJKOWA: cerkiew drewniana p.w. św. Kosmy i Damiana z 1790 lub 1792 r., kompletmy ikonostas z końca XVIII w.
  • ZŁOCKIE: cerkiew drewniana p.w. św. Demetriusza Rycerza i Męczennika z lat 1867-182, polichromia z 1876., kompletny ikonostas w tradycji barokowej z 2 poł. XIX w.
  • ZUBRZYK: cerkiew murowana w.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1875 r.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Stary Sącz

Pierwsza wzmianka na temat Starego Sącza datowana jest na rok 1257, kiedy to książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy zapisał...