Na szatę roślinną Gorców największy wpływ miała budowa geologiczna i morfologiczna oraz klimat. Równie istotnym czynnikiem była działalność człowieka. Osadnictwo, rozpoczęte w XIII w. powodowało zmniejszanie powierzchni lasów, najpierw w piętrze pogórza a potem również w reglu dolnym. Pierwsze z wymienionych pięter roślinnych sięga w Gorcach do wysokości 600 m n.p.m. Regiel dolny wznosi się przeciętnie do 1150 m (na stokach pd. do 1200 m, a na pn. do 1100 m). Wyżej występuje regiel górny.
Pod względem geobotanicznym centralna część Gorców należy do Podokręgu Śląsko - Babiogórskiego, a Pasmo Lubania — do Podokręgu Sądeckiego. W piętrze pogórza dominują obecnie uprawy i pastwiska. Niemniej na południowych stokach Marszałka nad Krościenkiem zachowały się resztki dawnych lasów gradowych z udziałem grabu, lipy i dębu. W dolinie Dunajca między Krościenkiem i Zabrzeżą, w dolnych częściach zboczy oglądać jeszcze można fragmenty lasów grabowo-dębowych z udziałem jaworu, klonu, lipy drobnolistnej i wielkolistnej. Wzdłuż potoków i w miejscach wilgotnych spotkać można lasy łęgowe z olchą czarną i siną, wierzbą siwą, topolą białą. Obficie pienią się ziołorośla.
W reglu dolnym do wysokości ok. 900 m rósł bór jodłowo-świerkowy. Do dziś zachowało się go niewiele — drewno jodły jest cenne. Wyżej, do ok. 1150 m zdecydowanie dominowała buczyna karpacka. Spore jej partie nadal spotkamy w źródliskowych częściach dolin. W zespole buczyny karpackiej przeważa buk. Mniej jest jodły, a dodatek stanowią świerk, modrzew, brzoza, jesion, osika, jarzębina, wierzba iwa. Prawie znikły już jawory (pozostały po nich tylko liczne nazwy „Jaworzyna") i wiązy górskie.
W runie leśnym dominuje żywiec gruczołowaty, żywokost sercowaty, narecznica samcza, paprotnik Brauna, sałatnik leśny, przytulia okrągłolistna, podrzeń żebrowiec, przełącznik górski, tojeść gajowa, złocień okrągłolistny, jaskier platanolistny, omieg austriacki, tojad smukły, miłosna górska i parzydło leśne. W warstwie podszczytowej regla dolnego jako krzewy pojawiają się: pokrzyk, wilcza jagoda, szczyr trwały, kopytnik, gajowiec żółty, wawrzynek wilcze łyko, róża bezkolca, borówka czarna, bez koralowy, leszczyna. W II połowie XIX w. na tereny regla dolnego wprowadzono w sposób sztuczny drzewostany świerkowe. Dziś dominują one zwłaszcza w zachodniej i południowej części Gorców. Świerk szybko rośnie i ma drewno dobre dla celów budowlanych; okazał się jednak słabo zakorzeniony i mało odporny na choroby oraz szkodniki. W Gorcach spotykamy także sztucznie wprowadzone lasy sosnowe, modrzewiowe, brzozowe i olszy szarej. W dawnych lasach gorczańskich w piętrze regla górnego panował świerk z domieszką modrzewia i jarzębiny oraz buka i jodły. Ponadto występowały: wiąz górski, jawor, jesion i osika. Współcześnie regiel górny porasta wyłącznie bór świerkowy, przeważnie wprowadzony sztucznie, z niewielkim udziałem innych drzew i krzewów. Charakterystycznymi dla runa są paprocie — m.in. wietlica alpejska. W reglu górnym często występują: borówka czernica, liczydło górskie, kosmatka leśna, podbiałek oraz mech płonnik.
Znamienne dla Gorców, liczne polany, powstawały od XV w. wskutek karczowania terenów pod uprawy, koszenie i wypas. Skład gatunkowy łąki zależy od żyzności gleby i nawodnienia. Dla miejsc jałowych charakterystyczne są bliźniczyska, porośnięte bliźniczką — trawą o krótkich, wąskich, ostrych źdźbłach, zwaną przez górali psiarą, psiarką, albą psią trawką. W mokrych partiach występują młaki kozłkowo-turzycowe. Charakterystyczne dla tego zespołu są białe strzępy owoców wełnianki. Około 1970 r. pasterstwo w Gorcach zaczęło zanikać. Dzisiejszy wygląd polany zależy przede wszystkim od tego, jak dawno była ona po raz ostatni wypasana lub koszona. Na wyżej położonych polanach, z użytkowania których rezygnowano najwcześniej, można obserwować tzw. sukcesję przyrodniczą. Na łące pojawiają się coraz wyższe ziołorośla i krzewy, m.in. borówka czernica i malina. Zagłuszają one trawy, ale rosnąca płatami bliźniczką potrafi im się długo opierać. Sukcesja ma wiele faz i dopiero za wiele dziesiątków lat doprowadzi do odtworzenia naturalnego lasu — o ile nie zostanie przyspieszona sztucznym zalesieniem. Często napotkamy w Gorcach tereny, na których resztki łąki współistnieją z niedawno posadzonym lasem świerkowym.
Około 35% gatunków roślin naczyniowych Gorczańskiego Parku Narodowego występuje na polanach. Ich zarastanie skutkuje ubożeniem gatunkowym roślinności, dlatego utrzymywanie wypasów i koszenia jest wskazane. Bez tego wkrótce znikną np. krokusy, tak liczne wiosną w zachodniej i północnej części Gorców. Szeroką gamę gorczańskich kwiatów reprezentują także: tojady, omiegi górskie, dziewięćsiły bezłodygowe, mieczyki dachówkowate, liczne gatunki goryczek i storczyków.
Na terenie Gorców spotykamy aż 944 gatunki roślin naczyniowych, 250 gatunków mchów oraz 450 gatunków porostów. Z gatunków subalpejskich występują: kuklik górski, tymotka alpejska, wiechlina alpejska, fiołek dwukwiatowy, pięciornik złoty, modrzyk górski, chaber miękkowłosy, złocień okrągłolistny, miłosna górska, zarzyczka górska, omieg górski, modrzyk alpejski, bodziszek leśny, ciemięźyca zielona, jaskier platanolistny. Pod szczytem Kudłonia wprowadzono sztucznie kosodrzewinę. W 1982 roku w otoczeniu skałek na Kudłoniu odkryty został relikt glacjalny—typowy gatunek górski —skalnica gronkowa, a obok niej — obecnie na jedynym stanowisku w Gorcach - powojnik alpejski. W piętrze regla dolnego zwracają uwagę: liczydło górskie, kokoryczka okółkowa, róża alpejska, parzydło leśne, tojad smukły, szałwia lepka. Rośliny ogólno górskie we wszystkich piętrach flory gorczańskiej to: podbiałek alpejski, urdzik karpacki, ostrożek lepki, goryczka trojeściowa, paprotnica górska, przetacznik alpejski. W runie lasów sosnowych i świerkowych w rejonie Harklowej i Łopusznej, na pokładach torfu, znaleźć można mchy torfowe i płonniki z typową roślinnością bagienną (bagno zwyczajne, żurawina błotna, borówki — czernica i bagienna, brusznica, rosiczki, turzyce, wrzosy).
Pod względem geobotanicznym centralna część Gorców należy do Podokręgu Śląsko - Babiogórskiego, a Pasmo Lubania — do Podokręgu Sądeckiego. W piętrze pogórza dominują obecnie uprawy i pastwiska. Niemniej na południowych stokach Marszałka nad Krościenkiem zachowały się resztki dawnych lasów gradowych z udziałem grabu, lipy i dębu. W dolinie Dunajca między Krościenkiem i Zabrzeżą, w dolnych częściach zboczy oglądać jeszcze można fragmenty lasów grabowo-dębowych z udziałem jaworu, klonu, lipy drobnolistnej i wielkolistnej. Wzdłuż potoków i w miejscach wilgotnych spotkać można lasy łęgowe z olchą czarną i siną, wierzbą siwą, topolą białą. Obficie pienią się ziołorośla.
W reglu dolnym do wysokości ok. 900 m rósł bór jodłowo-świerkowy. Do dziś zachowało się go niewiele — drewno jodły jest cenne. Wyżej, do ok. 1150 m zdecydowanie dominowała buczyna karpacka. Spore jej partie nadal spotkamy w źródliskowych częściach dolin. W zespole buczyny karpackiej przeważa buk. Mniej jest jodły, a dodatek stanowią świerk, modrzew, brzoza, jesion, osika, jarzębina, wierzba iwa. Prawie znikły już jawory (pozostały po nich tylko liczne nazwy „Jaworzyna") i wiązy górskie.
W runie leśnym dominuje żywiec gruczołowaty, żywokost sercowaty, narecznica samcza, paprotnik Brauna, sałatnik leśny, przytulia okrągłolistna, podrzeń żebrowiec, przełącznik górski, tojeść gajowa, złocień okrągłolistny, jaskier platanolistny, omieg austriacki, tojad smukły, miłosna górska i parzydło leśne. W warstwie podszczytowej regla dolnego jako krzewy pojawiają się: pokrzyk, wilcza jagoda, szczyr trwały, kopytnik, gajowiec żółty, wawrzynek wilcze łyko, róża bezkolca, borówka czarna, bez koralowy, leszczyna. W II połowie XIX w. na tereny regla dolnego wprowadzono w sposób sztuczny drzewostany świerkowe. Dziś dominują one zwłaszcza w zachodniej i południowej części Gorców. Świerk szybko rośnie i ma drewno dobre dla celów budowlanych; okazał się jednak słabo zakorzeniony i mało odporny na choroby oraz szkodniki. W Gorcach spotykamy także sztucznie wprowadzone lasy sosnowe, modrzewiowe, brzozowe i olszy szarej. W dawnych lasach gorczańskich w piętrze regla górnego panował świerk z domieszką modrzewia i jarzębiny oraz buka i jodły. Ponadto występowały: wiąz górski, jawor, jesion i osika. Współcześnie regiel górny porasta wyłącznie bór świerkowy, przeważnie wprowadzony sztucznie, z niewielkim udziałem innych drzew i krzewów. Charakterystycznymi dla runa są paprocie — m.in. wietlica alpejska. W reglu górnym często występują: borówka czernica, liczydło górskie, kosmatka leśna, podbiałek oraz mech płonnik.
Znamienne dla Gorców, liczne polany, powstawały od XV w. wskutek karczowania terenów pod uprawy, koszenie i wypas. Skład gatunkowy łąki zależy od żyzności gleby i nawodnienia. Dla miejsc jałowych charakterystyczne są bliźniczyska, porośnięte bliźniczką — trawą o krótkich, wąskich, ostrych źdźbłach, zwaną przez górali psiarą, psiarką, albą psią trawką. W mokrych partiach występują młaki kozłkowo-turzycowe. Charakterystyczne dla tego zespołu są białe strzępy owoców wełnianki. Około 1970 r. pasterstwo w Gorcach zaczęło zanikać. Dzisiejszy wygląd polany zależy przede wszystkim od tego, jak dawno była ona po raz ostatni wypasana lub koszona. Na wyżej położonych polanach, z użytkowania których rezygnowano najwcześniej, można obserwować tzw. sukcesję przyrodniczą. Na łące pojawiają się coraz wyższe ziołorośla i krzewy, m.in. borówka czernica i malina. Zagłuszają one trawy, ale rosnąca płatami bliźniczką potrafi im się długo opierać. Sukcesja ma wiele faz i dopiero za wiele dziesiątków lat doprowadzi do odtworzenia naturalnego lasu — o ile nie zostanie przyspieszona sztucznym zalesieniem. Często napotkamy w Gorcach tereny, na których resztki łąki współistnieją z niedawno posadzonym lasem świerkowym.
Około 35% gatunków roślin naczyniowych Gorczańskiego Parku Narodowego występuje na polanach. Ich zarastanie skutkuje ubożeniem gatunkowym roślinności, dlatego utrzymywanie wypasów i koszenia jest wskazane. Bez tego wkrótce znikną np. krokusy, tak liczne wiosną w zachodniej i północnej części Gorców. Szeroką gamę gorczańskich kwiatów reprezentują także: tojady, omiegi górskie, dziewięćsiły bezłodygowe, mieczyki dachówkowate, liczne gatunki goryczek i storczyków.
Na terenie Gorców spotykamy aż 944 gatunki roślin naczyniowych, 250 gatunków mchów oraz 450 gatunków porostów. Z gatunków subalpejskich występują: kuklik górski, tymotka alpejska, wiechlina alpejska, fiołek dwukwiatowy, pięciornik złoty, modrzyk górski, chaber miękkowłosy, złocień okrągłolistny, miłosna górska, zarzyczka górska, omieg górski, modrzyk alpejski, bodziszek leśny, ciemięźyca zielona, jaskier platanolistny. Pod szczytem Kudłonia wprowadzono sztucznie kosodrzewinę. W 1982 roku w otoczeniu skałek na Kudłoniu odkryty został relikt glacjalny—typowy gatunek górski —skalnica gronkowa, a obok niej — obecnie na jedynym stanowisku w Gorcach - powojnik alpejski. W piętrze regla dolnego zwracają uwagę: liczydło górskie, kokoryczka okółkowa, róża alpejska, parzydło leśne, tojad smukły, szałwia lepka. Rośliny ogólno górskie we wszystkich piętrach flory gorczańskiej to: podbiałek alpejski, urdzik karpacki, ostrożek lepki, goryczka trojeściowa, paprotnica górska, przetacznik alpejski. W runie lasów sosnowych i świerkowych w rejonie Harklowej i Łopusznej, na pokładach torfu, znaleźć można mchy torfowe i płonniki z typową roślinnością bagienną (bagno zwyczajne, żurawina błotna, borówki — czernica i bagienna, brusznica, rosiczki, turzyce, wrzosy).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz