Charakterystyka Beskidu Małego

Beskid Mały (513.47) – pasmo górskie w Polsce, stanowiące część Beskidów Zachodnich, mające charakter wyspy górskiej o długości ok. 35 km i szerokości ok. 10-15 km.



Topografia

Granice regionu

Według regionalizacji Polski opracowanej przez Jerzego Kondrackiego Beskid Mały sąsiaduje:

    * na północnym zachodzie i północy – z Pogórzem Śląskim i Pogórzem Wielickim;
    * na wschodzie i południowym wschodzie – z Beskidem Makowskim, od którego oddziela go dolina potoku Stryszówka po jego ujście do Skawy, dalej Skawa po ujście do niej Stryszawki i dalej Stryszawka z dopływem Lachówką i dopływem tej ostatniej - Kocońką;
    * na południu i południowym zachodzie – z Kotliną Żywiecką;
    * na zachodzie – poprzez Bramę Wilkowicką i dolinę rzeki Białej z Beskidem Śląskim.

Przełom rzeki Soły (utworzony przez erozję wsteczną prawobrzeżnego dopływu Wisły, który wypływał niegdyś w okolicy Porąbki), dzieli Beskid Mały na część zachodnią (Pasmo Czupla i Magurki) i wschodnią (tzw. Beskid Andrychowski).


Szczyty

    * część zachodnia – grupa Czupla i Magurki Wilkowickiej: Czupel (933 m) – najwyższy szczyt Beskidu Małego, Magurka Wilkowicka (909 m, schronisko), Groniczki (839m), Hrobacza Łąka (828 m, schronisko), Gaiki (808 m), Czupel Mały (654 m), Łysa Góra (653 m)

    * Część wschodnia – grupa Leskowca i Łamanej Skały (Beskid Andrychowski: Łamana Skała – Madohora (929 m), Leskowiec (922 m), Jaworzyna (890 m, schronisko) – Groń Jana Pawła II, Potrójna (884 m), Jaworzyna (864 m), Gancarz (802 m), Żar (761 m, kolejka linowo-terenowa), Bukowski Groń (782 m)


Geologia i rzeźba terenu

Beskid Mały zbudowany jest z płaszczowin: podśląskiej i śląskiej. Płaszczowina podśląska występuje na północy Beskidu (ciągnie się od Kóz w rejony Andrychowa) i w Kotlinie Żywieckiej. Z Płaszczowny śląskiej zbudowany jest sam trzon Beskidu Małego.
Ewenementem geologicznym są tzw.: Skałki Andrychowskie – są to najstarsze skały w tym rejonie. Beskid Mały zbudowany jest w 95% z piaskowców godulskich. Geologicznie jest jednorodny z Beskidem Śląskim. W Beskidzie Małym znajduje się ok. 20 jaskiń.

Beskid Mały ma urozmaicona rzeźbę terenu, główny grzbiet i jego odnogi głęboko wcinają się w doliny rzeczne, zbocza są strome (czasem przekraczają nachylenie 30 stopni), deniwelacje przekraczają 500 m. Występują małe jaskinie, schrony, baszty i ostańce skalne.


Klimat

Klimat właściwy strefie górskiej, o dużej ilości opadów (od 800 do 1200mm), powodujących często lokalne powodzie. Występują częste zmiany pogody i wieją silne wiatry (od południa).


Przyroda

Las bukowy

Obszary leśne to obszary typu dolnoreglowego (z nielicznymi wyjątkami, np. górnoreglowy rejon Łamanej Skały). Przeważają zespoły świerkowo-bukowo-jodłowe. Dawniej przeważały lasy bukowe – zniszczone na skutek wypalań. Świat zwierząt Beskidu Małego jest stosunkowo skromny, związane jest to z niewielką powierzchnią przy dużym stopniu penetracji jego terenów przez ludzi. Charakterystyczną cechą jest brak dużych drapieżników stale zamieszkujących ten rejon (do niezwykle rzadkich przypadków należy pojawienie się niedźwiedzia brunatnego z okolic Babiej Góry). Żyją tu duże ilości zwierzyny płowej, dzików i innych ssaków. Do rejonów o najbogatszej faunie należą rezerwaty: Madohora, Szeroka oraz Zasolnica.
Ochrona przyrody

Na terenie Beskidu Małego znajduje się Park Krajobrazowy Beskidu Małego oraz trzy rezerwaty przyrody: Madohora, Szeroka i Zasolnica. Zagrożeniem dla regionu zą zanieczyszczone masy powietrza przynoszone przez zachodnie wiatry z uprzemysłowiuonego Górnego Sląska.

Zagospodarowanie regionu

Doliny są zajęte pod uprawę roli i dość silnie zurbanizowane. Do większych miejscowości regionu należą: Wadowice, Andrychów, Bielsko-Biała, Kęty, Kozy, Międzybrodzie Bialskie, Porąbka, Wilkowice. W rejonie przełomu Soły wybudowano trzy zapory wodne: w Czańcu, Tresnej i Porąbce, tworzące tzw. Kaskadę Soły. Grzbiety górskie jednak przeważnie porasta las i są na nich liczne łąki, dawniej użytkowane pastersko. Ogólnie Beskid Mały, mimo dość dużego zaludnienia zalicza się do regionów w niedużym stopniu zmienionych w wyniku działalności człowieka.

Zagospodarowanie turystyczne regionu jest dość słabe, jednakże przez mieszkańców pobliskich miast jest często wykorzystywany na weekendowy wypoczynek. Duża ilość szlaków turystycznych.